در تاریخ ۲۸ دی ۱۴۰۳، روسای جمهور ایران و روسیه معاهدهای ۲۰ ساله تحت عنوان “مشارکت جامع راهبردی” را به امضا رساندند. این معاهده که در مسکو به امضا رسید، در راستای تعمیق همکاریهای دوجانبه در زمینههای مختلف تنظیم شده است. یکی از محورهای کلیدی این توافقنامه، بندهایی است که به توسعه روابط اقتصادی، سرمایهگذاریهای مشترک و تقویت مبادلات تجاری میپردازد.
۱. تقویت مبادلات تجاری:
یکی از بندهای اساسی معاهده، افزایش حجم تجارت دوجانبه میان ایران و روسیه است. هدفگذاری اولیه برای رسیدن به رقم ۵۰ میلیارد دلار مبادلات سالانه تعیین شده است. این هدف با توجه به تحریمهای اقتصادی غرب علیه هر دو کشور و نیاز به گسترش روابط تجاری با کشورهای همسو، اهمیت استراتژیک دارد. با توجه به تحریمهای اقتصادی غرب علیه هر دو کشور، معاهده فرصت مناسبی برای جایگزینی بازارهای غربی با بازارهای داخلی و منطقهای فراهم کرده است. توافق بر سر کاهش تعرفههای تجاری و تسهیل صادرات و واردات میان دو کشور میتواند حجم تجارت دوجانبه را بهطور قابلتوجهی افزایش دهد.
روسیه میتواند از طریق تأمین مالی و انتقال فناوری، به توسعه صنایع کوچک و متوسط در ایران کمک کند. این امر علاوه بر تنوعبخشی به اقتصاد ایران، باعث کاهش وابستگی به صادرات نفت و گاز میشود. ایران نیز میتواند از این معاهده برای توسعه صادرات محصولات کشاورزی خود به روسیه استفاده کند. بازار روسیه به دلیل شرایط اقلیمی خاص، نیازمند واردات محصولات کشاورزی از کشورهای گرمسیری است، و ایران میتواند این نیاز را تأمین کند.
۲. استفاده از ارزهای ملی:
برای کاهش وابستگی به دلار دو کشور توافق کردند از ارزهای ملی خود در مبادلات تجاری استفاده کنند. این ابتکار نهتنها هزینههای مرتبط با تبدیل ارز را کاهش میدهد، بلکه به مقابله با آثار تحریمهای اقتصادی کمک میکند. بانکهای مرکزی ایران و روسیه در حال توسعه سیستمهای پرداخت مشترک هستند که تسویهحسابها را تسهیل میکند. این معاهده فرصتی برای ایجاد و تقویت سیستمهای بانکی مستقل فراهم کرده است. این سیستمها به تجارت بینالمللی با کشورهای همسو نیز کمک میکند و بهعنوان الگویی برای همکاریهای اقتصادی آینده مورد استفاده قرار میگیرد.
۳. سرمایهگذاری مشترک در بخش انرژی:
ایران و روسیه بهعنوان دو قدرت بزرگ انرژی، توافق کردند در حوزه اکتشاف، استخراج و توسعه زیرساختهای نفت و گاز سرمایهگذاری کنند. همکاری در پروژههای مشترک مانند خطوط لوله و پالایشگاهها، به هر دو کشور امکان میدهد از منابع خود به صورت بهینه استفاده کنند. علاوه بر این، روسیه متعهد به سرمایهگذاری در ساخت نیروگاههای هستهای در ایران شده است.
۴. ایجاد کریدورهای حملونقل:
یکی دیگر از بخشهای مهم این معاهده، توسعه کریدورهای حملونقل برای تسهیل تجارت است. کریدور شمال-جنوب که از ایران به روسیه و کشورهای حوزه اوراسیا متصل میشود، یکی از پروژههای کلیدی است. این کریدور نهتنها هزینههای حملونقل را کاهش میدهد، بلکه مسیرهای تجاری جایگزینی برای دسترسی به بازارهای جهانی فراهم میکند. ایران بهعنوان نقطه اتصال جنوب و شمال، از موقعیت ژئوپلیتیکی مهمی برخوردار است. این توافق، ایران را قادر میسازد از طریق کریدورهای حملونقل، دسترسی به بازارهای اوراسیا و حتی شرق اروپا را گسترش دهد. از سوی دیگر، روسیه نیز از این فرصت برای تقویت صادرات محصولات کشاورزی، صنعتی و فناوری خود بهرهمند خواهد شد.
این مسیر، هند و خلیجفارس را از طریق ایران به روسیه و اروپا متصل میکند. با تکمیل این پروژه، زمان و هزینه حملونقل کالا بهطور چشمگیری کاهش مییابد. برای ایران، این کریدور به معنای درآمد ترانزیتی قابلتوجه و تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی است.
۵. ضرورت سرمایهگذاریهای مشترک
ایران و روسیه به دنبال جذب سرمایهگذاریهای مستقیم در حوزههای تولیدی و صنعتی هستند. توافق شده است که مناطق آزاد تجاری و صنعتی به عنوان پایگاههای مشترک برای تولید کالاهای صادراتی ایجاد شود. این مناطق امکان دسترسی به فناوریهای پیشرفته و ایجاد شغل در بخشهای مختلف اقتصادی را فراهم میکند. روسیه متعهد شده است در توسعه راهآهن، بنادر و سیستمهای حملونقل ایران سرمایهگذاری کند. این سرمایهگذاریها نهتنها زیرساختهای ایران را بهبود میبخشد، بلکه باعث افزایش بهرهوری و تقویت جایگاه ایران بهعنوان یک هاب تجاری منطقهای میشود.
با وجود مزایای اقتصادی این معاهده، چالشهایی نیز پیش رو است. هماهنگی سیاستهای اقتصادی، رفع موانع تعرفهای و تسهیل صدور مجوزها برای پروژههای مشترک از جمله موضوعاتی است که نیاز به پیگیری دارد. با این حال، وجود اراده سیاسی و اهداف مشترک میتواند بستری مناسب برای بهرهبرداری از ظرفیتهای اقتصادی دو کشور فراهم آورد.
معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه فرصتی تاریخی برای تقویت روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور فراهم کرده است. تمرکز بر تجارت دوجانبه، سرمایهگذاریهای مشترک و توسعه زیرساختهای حملونقل نشاندهنده اهمیت این توافق در رشد اقتصادی هر دو کشور و تأثیرگذاری بر معادلات منطقهای است. با اجرای موفق این توافق، ایران و روسیه میتوانند به شرکای استراتژیک قدرتمند در منطقه و جهان تبدیل شوند و مسیرهای جدیدی برای رشد و توسعه اقتصادی ایجاد کنند.
https://iccnews.ir/?p=64260