واکاوی روابط اقتصادی ایران با همسایگان به استناد آمار

درحالیکه تقویت روابط اقتصادی با همسایگان در بند۱۲ سیاست های کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، “افزایش قدرت مقاومت و کاهش آسیب پذیری اقتصاد کشور از طریق توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همکاری همچنین مشارکت با کشورهای منطقه و جهان بویژه همسایگان” و بند ۲۲ سیاست های کلی برنامه پنج ساله هفتم تقویت رویکردهای اقتصاد محور، در سیاست خارجی، روابط منطقه ای و جهانی و “تقویت پیوندهای اقتصادی با اولویت همسایگان” تاکید شده است اما آمارهای منتشره گمرک جمهوری اسلامی ایران، روایت دیگری از عملکرد تجارت سه ماهه ۱۴۰۳ و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل را نشان می دهد.

براساس آمار منتشر شده گمرک جمهوری اسلامی ایران، در ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺎل ۱۴۰۳،ﻣﯿﺰان ﺻﺎدرات ﻗﻄﻌﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻏﯿﺮ ﻧﻔﺘﯽ ﮐﺸﻮرﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ۲۱،۹۳۳ ﻫﺰارﺗﻦ و ﺑﻪ ارزش ۸،۴۶۴ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﻮده ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ، اﻓﺰاﯾﺸﯽ ۹ درﺻﺪی در وزن و۱۷ درصدی در ارزش دﻻری داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯿﺰان واردات ﮐﺸﻮر در اﯾﻦ ﻣﺪت ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺸﯽ ۱۴درصدی در وزن ۶ درصدی در ارزش دﻻری در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ارﻗﺎم ۵,۸۰۴ ﻫﺰارﺗﻦ و ۷،۰۸۳ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر رﺳﯿﺪه اﺳﺖ.

در اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﭘﻨﺞ ﺷﺮﯾﮏ اول ﺗﺠﺎری در ﻣﯿﺎن ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﯽ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت۶،۳۵۹.۹ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر، ﺗﺮﮐﯿﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺗﺠﺎری ۳,۱۴۰.۸ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر، ﻋﺮاق ﺑﺎ رﻗﻢ ۳,۱۳۷.۷ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺗﺠﺎرت ﻓﯽ ﻣﺎﺑﯿﻦ ۶۹۲.۶ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر و ﻓﺪراﺳﯿﻮن روﺳﯿﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺎرت ۵۵۰.۸ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر بوده اند که ﻧﮕﺎﻫﯽ آماری ﺑﻪ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎری اﯾﺮان ﺑﺎ اﯾﻦ ﭘﻨﺞ ﮐﺸﻮر نشان می دهد ﮐﻪ ﺗﺮاز ﺗﺠﺎری ﺑﺎ اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﯽ، ﺗﺮﮐﯿﻪ و ﻓﺪراﺳﯿﻮن روﺳﯿﻪ ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ.

گفتنی است ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻮاﻓﻘﺘﻨﺎﻣﻪ اﯾﺮان ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ ﭘﯿﻤﺎن اوراﺳﯿﺎ و ﺣﻀﻮر ﺳﻪ ﮐﺸﻮر ﻋﻤﺪه آن( ﻓﺪراﺳﯿﻮن روﺳﯿﻪ، ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن و ارﻣﻨﺴﺘﺎن) ﻣﯿﺎن ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﯾﺮان و ﺑﺎزار ﮔﺴﺘﺮده اوراﺳﯿﺎ از ﺣﺠﻢ ﮐﻞ ﺗﺠﺎرت اﯾﺮان ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ۱۵,۵۱۴.۲  ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ۷۴۲.۲ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺎ اﯾﻦ ﺳﻪ ﮐﺸﻮر ﯾﻌﻨﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ﻧﯿﻢ درﺻﺪ ﺗﺠﺎرت اﯾﺮان ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ.

براین اساس، ﻣﺒﺎدﻻت ﺗﺠﺎری ۶۹۲.۶ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻری اﯾﺮان و ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺣﺪود ﺳﯿﺼﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮی ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن از ﻏﻔﻠﺖ از اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻣﻬﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﯾﺮان و ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن و ﮔﺬﺷﺖ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺳﺎل از آﻏﺎز رواﺑﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر، ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺗﺠﺎری ۳۵،۴۷۷ دﻻری ﮐﻪ آن ﻫﻢ ارﺳﺎل ﮐﺎﻻ از اﯾﺮان ﺑﻮده، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺪی ﺟﻬﺖ ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ دو ﺟﺎﻧﺒﻪ در ﺣﻮزه اﻗﺘﺼﺎدی دارد.

ﺣﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت واﺻﻠﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﭼﻬﺎر ﺑﻨﺪر ﺳﻬﺎ، ﺳﻼﻟﻪ، ﺳﻮﯾﻖ و ﻣﺴﻘﻂ در ﮐﺸﻮر ﻋﻤﺎن، ﺷﻨﺎورﻫﺎی اﯾﺮاﻧﯽ ﮐﻪ اﮐﺜﺮا ﻟنجﻫﺎی ﺑﺎری از ﺑﻨﺎدر اﺳﺘﺎن ﻫﺮﻣﺰﮔﺎن، ﻋﻠﯽ اﻟﺨﺼﻮص ﺑﻨﺪ ﺟﺎﺳﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺗﻨﻬﺎ اﺟﺎزه ورود ﺑﻪ دو ﺑﻨﺪر ﮐﻤﺘﺮ اﻫﻤﯿﺖ دار ﺳﻮﯾﻖ و ﻣﺴﻘﻂ را دارﻧﺪ.

ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯿﺮﺳﺪ ﻣﻮاﻧﻌﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎی ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎی داﺧﻠﯽ، ﭘﯿﻤﺎن ﺳﭙﺎری ارزی، ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻘﻞ و اﻧﺘﻘﺎل ارزی، ﻋﺪم ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺟﺪی ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺮﺑﻂ از ﺑﺎزارﺳﺎزی و ﺑﺎزارﯾﺎﺑﯽ، ﻣﺸﮑﻼت ﻧﺎوﮔﺎن ﺣﻤﻞ وﻧﻘﻞ زﻣﯿﻨﯽ، درﯾﺎﯾﯽ، رﯾﻠﯽ و ﻫﻮاﯾﯽ و ﮔﺮان ﺑﻮدن آن،آ ﯾﯿﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻫﺎی ﻓﺮاوان و ﺑﻌﻀﺎ ﻏﯿﺮ ﺷﻔﺎف و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و… ﻣﺎﻧﻊ ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری اﯾﺮان ﻋﻠﯽ اﻟﺨﺼﻮص ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ اﺳﺖ.