نقش آمار در برنامه‌ریزی کارآمد

یادداشت* علی مطیع جهانی عضو هیات رئیسه و معاون پشتیبانی و برنامه ریزی اتاق تعاون ایران

اول آبان ماه در تقویم کشورمان روز ملی آمار و برنامه ریزی نام گذاری شده، امروزه نیاز روزافزون به آمار و اطالاعات برای برنامه ریزی بهتر و اخذ تصمیمات کلان در کشور موجب شده است تا مراکز تولید آمار در کشور امری ضروری مهم باشد.

اتاق تعاون ایران  نیز براساس بند ۱۵ ماده ۵۷ قانون با ایجاد و اداره مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی به منظور انجام وظایف و فعالیت های و کمک به توسعه بخش تعاون از سال ۱۳۹۴ فعالیت خود را آغاز نمود .

این مرکز در راستای وظایف قانونی اتاق تعاون و سایر قوانین و مقررات نظیر قانون بهبود فضای کسب و کار  با تولید گزارشات اقتصادی تلاش نموده است،  بینش کلی از وضعیت کسب و کار کشور را به برنامه ریزان کشور ارائه نماید.

یکی از این گزارشات که براساس ماده ۴ قانون بهبود  فضای کسب و کار منتشر می شود، گزارش فصلی پایش ملی محیط کسب و کار است که  با همکاری اتاق های بازرگانی و اصناف از سال ۱۳۹۵ بصورت مستمر تولید و در اختیار  برنامه ریزان کشور قرار می گیرد.

از نظر کارشناسان بخش تعاون، عدم اطلاعات بروز و به هنگام سازی  از وضعیت بخش تعاون به عنوان یکی از چالش ها این بخش  یاد می شود به  همین منظور از سال ۱۴۰۰  اتاق تعاون ایران با ایجاد سامانه باتا(بانک اطلاعات تعاون) به عنوان مرجع اطلاعات بخش تعاون را در دستور کار قرار داد و هم اکنون نیز با ساماندهی اطلاعات در حال بروزرسانی اطلاعات می باشد.

از میان شاخص های گوناگون اقتصادی که توسط کشورها و سازمانهای بین المللی انتشار می یابند، شاخص  (Purchasing Manager’s Index)  PMI   که در فارسی به اختصار “شامخ” نامگذاری شده است، یکی از مهم ترین شاخص های اقتصادی است که مورد پذیرش اکثر کشورهای توسعه یافته قرار دارد. درحال حاضر شاخص شامخ برای حدود ۲۹۰۰۰ بنگاه بخش خصوصی در بیش از ۴۰ کشور دنیا  محاسبه و منتشر می شود. نتایج این شاخص که بر اساس پایش پرسشنامه ای به دست می آید، بینش آنی و تصویر سریعی از شرایط اقتصاد کلان به ویژه وضعیت رونق و رکود در بخش های ساختمان، صنعت و خدمات ارائه می دهد.

اتاق تعاون ایران نیز  از مهرماه سال ۱۳۹۸ با تولید گزارش شاخص مدیران خرید (pmi)  ساختمان که در کشور به اختصار شامخ نامیده می شود بصورت ماهانه با انتشار وضعیت رکود و رونق این صنعت اقدام نمود .

تجربه موفق این طرح باعث شد اتاق تعاون ایران از ابتدای سال جدید با مطالعات اولیه نسبت به تولید شامخ بخش تعاون که برای نخستین بار در کشور وضعیت رکود و رونق بخش تعاون با مشارکت حدود ۳۰۰ شرکت تعاون فعال و موثر مورد ارزیابی گرفت که نتایج این طرح نشان می دهد در شاخص کل بخش تعاون در شهریور ماه رقم (۵۰.۸۲) محاسبه گردید که نشان دهنده قرار گرفتن اقتصاد تعاون در مرز رکود است. (عدد شاخص کمتر از ۵۰ نشان دهنده رکود است). عدد شاخص ” قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده” با رقم (۷۴.۷۶) نشان دهنده افزایش و نوسان در تهیه مواد اولیه را دارد.  عدد شاخص ” میزان فروش کالا ها و خدمات ” رقم (۴۶.۷۰) نشان می دهد، بنابراین طبق نظر تعاونگران وضعیت فروش در شهریور ماه نامناسب ارزیابی شده است.

پایش سند توسعه بخش تعاون نیز از اقدامات مهم سال ۱۴۰۱ است که بر پایه این گزارش با دستور ویژه رئیس جمهور پیگیری این سند در حال اقدام است که اجرا این سند می تواند در افزایش سهم بخش تعاون در اقتصاد موثر واقع گردد.

سایر گزارشات نظیر پایش قانون بهبود فضای کسب و کار ، پایش قانون اجرای سیاست های کلی اصل ۴۴ که با مشارکت اتاق ها در حال اجرا می باشند.

در بخش برنامه ریزی نیز از سال ۱۳۹۳ اتاق تعاون با تدوین سه برنامه سه ساله برنامه های عملیاتی و اجرائی  خود را جهت ارتقاء جایگاه بخش تعاون آغاز نموده است. موفقیت های اخیر اتاق تعاون در سطح ملی و بین المللی نیز حاصل حرکت در چارچوب برنامه دارد هر چند در این مسیر فراز و نشیب هایی که نتیجه محیط کسب و کار است ولی بخش تعاون به دلیل مردمی خود حرکت خود را هرچند آرام ولی مستمر به سمت موفقیت طی می نماید.

امید است با همت مضاعف و با همدلی و همبستگی بخش تعاون و اعتقاد و کمک مسئولین و دستگاه های اجرایی به این بخش و همچنین اجرای قوانین متعالی بخش تعاون  باعث اعتلاء اقتصاد تعاون و رسیدن به سهم خود در تولید ملی شده و  بتوان از ظرفیت اقتصاد تعاون در توسعه عدالت اجتماعی ، تولید اشتغال و تسهیل در تولید و کسب و کار، گام های موثری برداشت.

لازم به ذکر است علاقه مندان و محققین می تواند با مراجعه به سایت تخصصی اتاق تعاون ایران به آدرس:www.icccoop.ir  مراجعه و گزارشات آماری اتاق تعاون بهره برداری نمایند.