نقش تعاونی‌ها در بحران‌ها

تعاونی‌ها توانایی و تمایل خود را برای پاسخگویی به بحران طی دوره‌های مختلف در گذشته نشان داده‌اند. در حقیقت، در دوره‌های بحران، مردم از طریق ارزش‌های تعاون، همبستگی و کمک متقابل، منفعت بیشتری می‌برند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اتاق تعاون ایران، تعاونی‌ها در زمان جنگ به نیازها و منافع جامعه پاسخ داده و از آنها محافظت کرده‌اند. به عنوان مثال، در طول جنگ جهانی دوم هنگامی که بحران کمبود غذا وجود داشت، دولت هند تعاونی‌های مصرف‌ را معرفی کرد و از آنها به عنوان ابزاری در سیستم توزیع عمومی استفاده کرد و به همین دلیل به آنها متولدین جنگ لقب دادند. در گذشته‌ی نه چندان دور، هنگامی که جهان شاهد بحران عظیمی از پناهندگان در بسیاری از نقاط جهان به دلیل جنگ یا نزاع‌های داخلی است، به نظر می‌رسد تعاونی‌ها ابزاری موثر برای محافظت از منافع این گروه‌های آسیب‌پذیر هستند.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت‌های تعاونی در مناطق مختلف جهان در دوره‌های بلایای طبیعی چگونه به نیازها و منافع جامعه پاسخ می‌دهند و از آنها محافظت می‌کنند و مشاغل را هنگامی که شرکت‌های خصوصی با ورشکستگی مواجه هستند، از طریق تعاونی‌های کارگری نجات می‌دهند.

اکنون به خوبی اثبات شده است که چگونه تعاونی‌ها در طول بحران اقتصادی ۲۰۰۸-۲۰۰۷، مقاومت و انعطاف‌پذیری از خود نشان داده و از منافع اعضای خود و کارگران محافظت کرده‌اند. در واقع، سال ۲۰۱۲ به عنوان سال بین‌المللی تعاون اعلام شد و متعاقباً، اتحادیه بین المللی تعاون (ICA)، طرحی را تهیه کرد که طبق آن به دلیل وجود این پتانسیل و قدرت در بخش تعاون، تعاونی‌ها در زمره‌ی بنگاه‌های اقتصادی با سریع‌ترین رشد تا سال ۲۰۳۰ لحاظ شدند.

در منطقه آسیا و اقیانوسیه (AP)، تعاونی‌ها به طور قابل توجهی در طول بحران همچنین در بازسازی پس از بحران در زمان بلایای طبیعی کمک کرده‌اند. زلزله، سونامی و طوفان شایع‌ترین بلایایی هستند که در منطقه آسیا و اقیانوسیه به وقوع پیوسته‌اند. با توجه به سابقه طولانی چنین بلایایی، به نظر می‌رسد تعاونی‌های منطقه از سطح آمادگی قابل قبولی برای پاسخگویی به چنین بحران‌هایی برخوردار باشند. این واقعیت با پیوستن تعاونی‌های منطقه به یکدیگر در هفتمین مجمع تعاون که در کوبه ژاپن برگزار شد و صدور قطعنامه‌ای در مورد نقش تعاونی‌ها در زمان بروز بلایای طبیعی، به خوبی متجلی شد.

در هنگام زلزله بزرگ شرق آسیا در سال ۲۰۱۶، تعاونی‌های بیمه ژاپن، به غیر از حمایت‌های مالی، به آموزش افراد در زمینه اقدامات ایمنی و درگیر کردن افراد به فعالیت‌های اجتماعی در اردوگاه‌های امدادی، اشتغال داشتند. هنگامی که زمین لرزه در منطقه کیوشو رخ داد، تعاونی‌های خدمات بهداشتی ژاپن، جزو اولین‌ها در ارسال کمک‌های مالی و اعزام پزشکان بودند. تعاونی‌های مصرف، هر زمان که در بخشی از ژاپن زلزله‌ای رخ می‌دهد، نقش فعالی دارند. در زلزله سال ۲۰۰۵ کوبه، تعاونی‌ها به شدت تحت تأثیر قرار گرفتند و خسارات و زیان وارده، حدود ۵۰ میلیارد ین ژاپن برآورد شد. در عین حال، تعاونی‌ها در از سرگیری فعالیت‌ها، موثر و موفق عمل کرده‌اند. اعضای آنها، کمک متقابل را آغاز کردند و داوطلبانه به تهیه کالاهای اساسی (مانند غذا ، آب و پتو) و ارائه خدمات به بی خانمان‌ها و آسیب‌دیدگان از بحران، پرداختند. به همین ترتیب، در جریان زلزله دلخراش شرق ژاپن و سونامی در مارس ۲۰۱۱، یک بار دیگر، شرکت های تعاونی، به سرعت برای حمایت از قربانیان در جوامع آسیب دیده، در جهت فراهم آوردن غذا، انرژی و مراقبت‌های اجتماعی، با یکدیگر بسیج شدند.

در اندونزی، تعاونی‌ها پس از زلزله شدید و سونامی نقش عمده‌ای در مراقبت و بازپروری یتیمان داشتند. در سریلانکا، تعاونی‌های عمومی، تعاونی‌های اعتباری و تعاونی‌های شیلات، نقش ویژه‌ای در روند بهبود و بازسازی پس از بحران سونامی سال ۲۰۰۴ داشته‌اند و نقش تعاونی‌ها در بازسازی خسارات ناشی از سونامی در حوزه‌های مسکن، کارخانه‌ها و کشاورزی پس از سال ۲۰۰۴ به خوبی مستند شده است. در فیلیپین، تعاونی‌ها به سرعت پس از ویرانی‌های ناشی از طوفان هایان در سال ۲۰۱۳، در بسیاری از مناطق کشور با دولت و سازمان‌های غیردولتی دست به کار شدند. انجمن ملی تعاونی‌ها (NCBA CLUSA) در کنار انجمن ملی تعاونی برق روستایی (NRECA) و شورای جهانی اتحادیه‌های اعتباری (WOCCU)، برای کمک به هزاران نفر از اعضای اتحادیه‌های برق و اعتبار روستایی با یکدیگر بسیج شدند.

بنابراین روشن است که شرکت‌های تعاونی فعال بوده و در زمان بحران به نیازهای جامعه پاسخ می‌دهند. بارها، تعاونی‌ها خود قربانی شدند، اموال و مشاغل خود را به دلیل حوادث از دست دادند، اما خیلی زود بهبود یافتند تا بتوانند مسئولیت اجتماعی خود را انجام دهند. بنابراین طبیعی است که انتظار داشته باشیم شرکت‌های تعاونی، در زمان کنونی بیماری همه گیر کووید-۱۹ نیز به طور مشابه، به نیازهای اعضا و جامعه پاسخ دهند.

الگوی کسب و کار تعاونی، در قرن نوزدهم به منظور پاسخ به بحران‌های اجتماعی-اقتصادی که طبقه کارگر با آن مواجه بود، تکامل یافت. پس از آن، قالب‌های جدیدی از تعاونی‌ها به ویژه در طی بحران‌های متعدد تکامل یافتند و تعاونی‌ها به سرعت به نیازهای دوران بحران پاسخ دادند. در منطقه آسیا و اقیانوسیه، دولت‌های بسیاری از کشورها برای غلبه بر چالش‌های اجتماعی-اقتصادی خود به تعاونی‌ها اعتماد و اتکا کرده‌اند. به عنوان نمونه، در هند، رژیم بریتانیا، تعاونی‌های اعتبار کشاورزی را برای غلبه بر فشارهای مالی که جامعه کشاورزی هند با آن مواجه بودند، معرفی و ایجاد کرد.

طبق تعریف رسمی اتحادیه بین المللی تعاون (ICA)، تعاونی‌ها، بنگاه‌های اقتصادی مردم محور هستند که بر مبنای اصول و ارزش‌های مشخص در جهت پاسخگویی به نیازهای اعضا، شکل گرفته و اداره می‌شوند. بنابراین، آنها ماهیتاً، برای پاسخگویی به نیازهای متغیر اعضا شکل گرفته‌اند. تکامل اشکال جدید تعاونی‌ها از تعاونی‌های کارگری گرفته تا تعاونی‌های بهداشتی همچنین ظهور تعاونی‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر، بر اساس نیازهای متغیر جامعه در طول زمان و مکان صورت گرفته است. به همین ترتیب، نوآوری در خدمات تعاونی، اعم از تأمین مالی، استراتژی‌های بازاریابی مانند خرید مشترک، تحویل مستقیم از تولیدکنندگان به مصرف‌کنندگان یا کنسرسیوم‌های تعاونی برای بهره‌مندی از مقیاس عملیاتی و اقتصادی، همه در پاسخ به نیازهای اعضا رخ داده است. بنابراین طبیعی است که انتظار داشته باشیم تعاونی‌ها به سرعت به نیازهای اعضایشان پاسخ دهند و برای محافظت از منافع جامعه و اعضا در مواقع بحران تلاش کنند.

امور بین الملل اتاق تعاون ایران